نقش نمادها (درخت، پرنده، اسب، اژدها) در نگارگری

نقش نمادها در نگارگری کاملا واضح و روشن است، زیرا این نمادها ابزاری برای انتقال مفاهیم هستند. هنرمند با استفاده از نماد گیاهان، حیوانات و عناصر طبیعی چیزی فراتر از ظاهر را بیان می‌کند. در واقع نمادها در نگارگری تنها تصویری زیبا نیستند؛ بلکه جهانی از نمادهای عرفانی، فرهنگی و نشانه‌های گوناگون را نشان می‌دهند. هر یک از نمادها معنا و مفهوم خاصی دارند. برای آشنایی با معنا و مفهوم نمادها در نگارگری می‌توانید در کلاس‌های آموزشگاه طرحستان شرکت کنید و مهارت‌های لازم در این زمینه را به دست بیاورید.

نقش نمادهای مختلف در نگارگری ایرانی

اشیا و موجوداتی که در نگارگری ایرانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، صرفا جنبه تزیینی ندارند. هر یک از این نمادها دارای معنا و مفهومی عمیق هستند که ریشه در باورهای فلسفی و اساطیر و عرفان دارند. برخی از نمادها و معنا و مفهوم آن‌ها به شرح زیر است.

درخت

یکی از پرکاربردترین نمادها در هنر نگارگری درخت است. درخت نماد کیهان شناسی، استقامت و جاودانگی بوده و در بسیاری از نگاره‌ها درختان سرسبز و بلند مانند چنار یا سرو مشاهده می‌شود. نماد درخت در نگارگری یادآور درخت زندگی بوده و واسطه ارتباط بین عالم روحانی و عالم مادی است. به علاوه درخت‌ها بیانگر بهشت موعود، سرسبزی ابدی و نظم کیهانی نیز هستند.

پرنده

پرنده در نگاره‌های مختلف با توجه به نوع آن معناهای متفاوتی دارد، اما به طور کلی نماد روح است. پرندگان به خصوص پرندگان خوش آواز و کوچک نماد روح انسانی می‌باشند که آرزوی پرواز و رهایی دارند. یکی از پرنده‌هایی که به وفور در نگارگری مشاهده می‌شود سیمرغ است که نماد حقیقت مطلق و خرد متعالی است. نماد پرنده در نگارگری به معنای عشق زمینی و قدرت نیز خواهد بود.

اسب

نماد اسب در نگارگری به معنای نجابت، سرعت و قدرت است. به علاوه اسب نماد انتقال از دنیایی به دنیای دیگر، اراده و قدرت حیوان رام شده می‌باشد. در داستان‌های اساطیری و شاهنامه اسب نماد نیرویی فوق‌العاده برای دستیابی به هدف و اسب بالدار نیز نماد سیر معنوی است.

اژدها

یکی از قدرتمندترین نمادهایی که در نگارگری مشاهده می‌شود اژدها است. اژدها نمادی از نیروهای عنصری زمینی و نیروهای ویرانگر می‌باشد. به طور کلی نماد اژدها در نگارگری دو وجه دارد. از یک طرف اژدها نماد شر بوده که باید توسط قهرمانان مغلوب گردد. از طرف دیگر نیز اژدها نماد ثروت پنهان و قدرت بالقوه است.

نقش نمادها در نگارگری به یکدیگر مرتبط بوده و هنرمند با چیدمان صحیح آن‌ها به صورت اصولی در کنار یکدیگر داستانی نمادین را روایت می‌کند.

زیر مجموعه های نگارگری

زیر مجموعه‌های نگارگری یکی از مباحث مهمی است که معمولا هنرجویان با شرکت در دوره آموزش نگارگری با آن آشنا می‌شوند. نقاشی ایرانی یا نگارگری یا مینیاتور شامل ۳ زیر مجموعه است که عبارتند از:

تذهیب

تذهیب به عنوان یکی از هنرهای ایرانی اسلامی به شمار می‌رود که نقش‌هایی زیبا و بدیع در کتاب‌های مذهبی، تاریخی و قرآن را ایجاد می‌کند. در واقع تذهیب به عنوان معنوی‌ترین بخش نگارگری در ایران محسوب می‌شود. این هنر مجموعه‌ای از نقش‌های زیبا و بدیع است که نقاشان برای زیباتر نمودن کتاب‌های فرهنگی، علمی، مذهبی، دیوان اشعار تاریخی، جنگ‌های هنری و قرآن از آن استفاده می‌کردند.

تشعیر

تشعیر شامل نقوش یک یا دو رنگ می‌شود که در سرفصل‌ها و حاشیه برخی از کتاب‌ها، پرده‌ها، در و دیوارها و فضاهای خاص به چشم می‌خورد. برخی از هنرمندان برای قلمدان سازی، جلدسازی و قلم زنی نیز از آن استفاده می‌کنند. در واقع طراحی تشعیر شامل طراحی مناظر، حیوانات و غیره می‌شود. این طراحی با استفاده از قلم موهای مخصوص بسیار ظریف و با طلا انجام می‌گردد.

گل و مرغ

یکی از آشناترین سبک‌ها در نگارگری ایرانی نقش گل و مرغ است که معمولا همه ایرانیان با آن آشنایی دارند. با بررسی نمادشناسی در نگارگری ایرانی می‌توان متوجه شد که گل و مرغ نماد لطافت پروردگار و موهبت الهی می‌باشد. این نماد از زمان صفویه به وجود آمده و تغییرات و تحولات آن در دوره‌های بعد شکل گرفته است.

سبک‌های مختلف در نگارگری

نگارگری سبک‌های گوناگونی دارد که شامل موارد زیر می‌شود.

مکتب بغداد

اولین مکتب نگارگری اسلامی مکتب عباسی یا مکتب بغداد است که مربوط به دوران خلافت عباسیان می‌شود. نگاره‌های مکتب بغداد ساده بوده و پس زمینه‌های آن معمولا بدون رنگ است. در مکتب بغداد از بال‌های فرشته گون به وفور استفاده می‌شود. از ویژگی‌های این مکتب می‌توان به پهن‌تر، کوتاه‌تر و درشت‌تر کشیدن جانوران و انسان‌ها اشاره کرد.

مکتب تبریز

مکتب مغول یا مکتب تبریز تاثیر گرفته از هنر بیزانس و نقاشی‌های چینی است. این مکتب را می‌توان به دو مکتب تبریز اول و تبریز دوم تقسیم کرد. در این مکتب‌ها رنگ‌های درخشان و ریزه کاری‌ها به وفور به چشم می‌خورد.

مکتب جلایری

مکتب جلایری در قرن هشتم هجری قمری رواج داشته و دنیای خیالی و شاعرانه را به تصویر می‌کشد. هنرمندان در این مکتب از رنگ‌های زیادی استفاده می‌کردند و معماری را نیز در آن به تصویر می‌کشیدند. در این مکتب خبری از هنر بیزانس و عناصر چینی نبود.

مکتب هرات

معمولا در مکتب هرات تصاویر به صورت دایره‌ای و متقارن نقاشی می‌شوند. استفاده از رنگ‌های غنی و تزئینات فراوان از ویژگی‌های این مکتب است.

مکتب اصفهان

مکتب اصفهان مربوط به دوره صفوی بوده و از ویژگی‌های خاص آن می‌توان به طراحی بی‌نظیر لباس‌ها و پوشش سر افراد اشاره کرد. رنگ‌های غالب این مکتب شامل ارغوانی، زرد و قهوه‌ای می‌شود. در این مکتب گل‌ها و باغ‌ها باشکوه‌تر و زیباتر نقاشی می‌شوند و افراد نیز لباس‌هایی مجلل و فاخر به تن دارند.

نتیجه‌گیری

نگارگری یکی از اصیل‌ترین هنرهای ایرانی است که از زمان‌های گذشته تا به امروز به وفور از آن استقبال می‌شود. نقش نمادها در نگارگری غیر قابل توصیف بوده و هر یک معنا و مفهوم خاصی دارند. برای این که بتوانید با نقش نمادها در نقاشی‌های ایرانی آشنا شوید لازم است که در دوره‌های آموزشی آموزشگاه نگارگری شرکت کنید.

یکی از معتبرترین و بهترین مراکز آموزشی پایتخت کشور آموزشگاه طرحستان است. این آموزشگاه دوره‌های متنوعی را با توجه به نیازهای هنرجویان برگزار می‌کند. حضور اساتید مجرب در این مجموعه و ارائه مدرک پس از اتمام دوره از ویژگی‌های شرکت در کلاس‌های آموزشی این آموزشگاه است. برای اطلاع دقیق از دوره‌های این آموزشگاه و زمان برگزاری کلاس‌ها می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.