این مقاله برای افرادی است که تازه شروع به نقاشی در زمینه نگارگری یا مینیاتور کرده اند. در سطح مبتدی و مربوط به دوره مینیاتور آنلاین و مجازی است. سایر نگارگران می توانند از سایر مقالات سایت از جمله مکتب های مینیاتور ایرانی استفاده ببرند. حتماً به سایت طرحستان مراجعه کنید تا از مقالات استفاده کنید. اگر به دنبال نمونه کار مینیاتور ساده ایرانی، کلاس مینیاتور تهران و آموزش رایگان مینیاتور هستید. این مقاله برای شما مناسب است.

به عنوان کسی که در زمینه تذهیب و مینیاتور کار کرده ام برایم سخت است دیدن اینکه بسیاری از افراد با مینیاتور آشنا نیستند و نمیدانند به چه نقاشی ای گفته می شود. و آیا حتی نقاشی است؟ به همین دلیل انتشار این مقاله مهم و لازم بود.

مینیاتور یک واژه فرانسوی است که در اثر تماس خارجیان با ایرانیان وارد زبان فارسی شد. به حدود ۸۰ سال پیش برمی گردد، زمانی که اروپائیان بخصوص فرانسوی ها به ایران می آمدند. آنها نقاشی های ایرانی را جمع آوری می کردند. فرانسویان با دیدن آثار کوچک درون کتاب ها این نام را انتخاب کردند. مخفف شده کلمه مینی موم ناتورال minimum natural است. معنی اش طبیعت ظریف و کوچک شده است. بعدها در سال ۱۳۷۲ با پیشنهاد استاد محمد باقر آقامیری به نام نگارگری شناخته شد. در این مقاله برای اشاره به این هنر زیبا و ظریف هم از واژه مینیاتور و هم از نگارگری استفاده می شود. زیرا هر دو در میان هنرمندان استفاده می شود.

ظهور مینیاتور به پیش از اسلام برمی گردد. مینیاتور نقاشی سنتی ایرانی است. که به وسیله فرم ها و رنگ ها بیننده را مجذوب خود می کند. خوبه و لازمه که نقاشی ای که ریشه در تاریخ کشورمان را دارد بدانیم چیست؟

اول از همه به نقاشی های زیر نگاه کنید و ادامه مقاله را بخوانید.

زیباست مگرنه؟

همانطور که در دوره مینیاتور گفته می شود. مینیاتور به چیزهای ظریف و کوچک گفته می شود. به دلیل اینکه نقاشی مینیاتور از طرح ها و فرم های ظریف خلق می شود از این واژه استفاده می شود.

مینیاتور یا نگارگری هنری است که زیبایی طبیعت با قدرت تجسم خلق می شود. به کمک حرکات روان خط، رنگ های ویژه و خیال اثر خلق می شود. هرچقدر مهارت و تجربه افزایش یابد، اثر زیباتر می شود. اصل مهم در مینیاتور برداشت از طبیعت و خلاصه کردن آن است. رنگ ها و فرم ها مثل طبیعت نیست، بلکه برداشت از طبیعت است.

وقتی به آثار مینیاتور نگاه می کنید غرق در عالم خیالی می شوید و از واقعیت دور می شوید. عالم خیالی که هنرمند به تصویر می کشد، از جذابیت های مینیاتور است. به کمک مینیاتور به عالم خیالی هنرمند خلق کننده آن می رویم. دوره مینیاتور به شما کمک می کند عالم خیال را به واقعیت تبدیل کنید.

در زمان پیدایش مینیاتور سنتی نقاشی کشیدن عین واقعیت بد دانسته می شد، به همین دلیل هنرمندان قدرت تخیل خود را به کار گرفته و به خلق اثر پرداختند. به دلیل وجود قدرت تخیل اغراق در آثار مینیاتور دیده می شود.

مینیاتور دارای شیوه های متفاوتی است. استادان نگارگر ایرانی تغییراتی در روش هایی که قبلاً مرسوم و رایج بود ایجاد کرده اند.

به دو دسته مینیاتور جدید و مینیاتور قدیم تقسیم می شود. در دوره مینیاتور در مورد هر دو دسته توضیحاتی خوب داده می شود. مقالاتی در این زمینه در سایت طرحستان قرار خواهد گرفت پس لازم است هرچند روز یکبار به سایت سر بزنید و مقالات تازه منتشر شده را بخوانید. در مینیاتور سنتی از رنگ های ترکیبی، پرسپکتیو و آناتومی استفاده نمی شد ولی استاد محمود فرشچیان از رنگ های ترکیبی ، پرسپکتیو و آناتومی استفاده کرد.

همیشه وقتی هنری توضیح داده می شود اشاره ای به تاریخچه آن هم می شود.

تاریخچه

هنر در ایران به هزاران سال پیش برمی گردد. باور بر این است که مانی، پیامبر ایرانی از پیشگامان مینیاتور بوده. در کتاب او چهره هایی که کوچک طراحی شده وجود دارد. این هنر به چین را یافت و در دوره مغول برای گسترش هنر نقاشی های مینیاتور چینی به ایران آوردند. سبک آسیای شرقی بر مینیاتور ایرانی اثر گذاشت. هنرمندان نگارگر ایرانی در دوره آل جلایر در قرن هشتم حرکت تأثیر گذاری داشتند. تعدادی نسخ خطی که توسط استاد جنید، عبدالحی و … کار شده در دست است. نقاشی های این دوره زمینه رشد را برای نگارگری سده های بعدی آماده کرد. شاهنامه بایسنقری، شاه تهماسبی و خمسه نظامی از جمله آثار این دوره است. نگارگران مکتب قزوین و اصفهان آثارشان بیشتر تک ورقی بود. محمدی مصور از نگارگران مکتب قزوین بود که از این شیوه استفاده می کرد.

رضا عباسی مهم ترین نگارگر مکتب اصفهان هست، نگارگری را به کمال رساند. و به وسیله شاگردانش تا اواخر قرن یازدهم ادامه یافت. با مرگ شاگردان رضا عباسی، وجود و ترویج فرهنگ کشورهای دیگر، نگارگری در دوره صفویه افول پیدا کرد. در دوره قاجار از هنر نگارگری مجدد استفاده شد. در این دوره از نگارگری برای خلق آثار تک ورقی و مصور سازی استفاده می شد. در دوره قاجار وحدتی که در طراحی های تبریز و اصفحان دیده می شد وجود نداشت. مکاتب بعد از ظهور اسلام آغاز شدند.

مکاتب نگارگری ایرانی :

1. مکتب بغداد
2. مکتب سلجوقی
3. مکتب تبریز اول
4. مکتب جلایری
5. مکتب شیراز اول
6. مکتب هرات
7. مکتب شیراز دوم
8. سبک ترکمن ها
9. مکتب تبریز دوم
10. مکتب اصفحان
11. مکتب قاجار

دوره مینیاتور از لزوم یادگیری مینیاتور است. از آموزش مینیاتور آنلاین هم می توانید استفاده نمایید. در مورد مکاتب در مکتب های مینیاتور ایرانی توضیحات بیشتری داده شده است.

مینیاتوریست

هنرمندی که به سبک مینیاتور نقاشی می کند مینیاتوریست گفته می شود. هنرمندی است که اندیشه و برداشت خود از طبیعت را در مینیاتور پدید می آورد. او مضامین مذهبی یا اساطیری را به تصویر می کشد. هنر او از نظر بصری خیره کننده است و به خوبی بیننده را مجذوب خود می کند. او به کمک قدرت تجسم و قلمی باریک هنرنمایی می کند. قانون اصلی برای مینیاتوریست شدن داشتن خلاقیت است. هنر او ارتباط خاصی با شعر و افسانه ها دارد. فرهنگ و قهرمانان ملی را در آثار خود می گنجاند. الهام بخش اصلی برای مینیاتوریست طبیعت است.

مینیاتوریست توازن، تقارن، تعادل، هماهنگی، نظم و تناسب را در آثارش رعایت می کند. او با استفاده از نمادها و سمبل ها هنر آفرینی می کند. دنیایی خیالی و نمایشی از اندیشه های الهی می آفریند. او با مواد اولیه از قبیل طلا، لاجورد و شنگرف نگاه خود به جهان را به تصویر می کشد.

وقتی در دوره مینیاتور شرکت کنید و همچنین تمرین کنید تبدیل به مینیاتوریستی می شوید که می توانید صحنه های پیچیده و غنی را به تصویر بکشید و بیننده را مجذوب کنید.

مینیاتوریست شکوهندی و سادگی به اثر خود می افزاید. به مینیاتور حالت بهشتی می افزاید. زیبایی مفهومی طبیعت را که از چشمان بیننده پنهان مانده به تصویر می کشد. در آثار او درخت و گل بی نظیر است. صفات اشیاء را به خوبی مورد درک برای بیننده قرار می دهد.

دوره مینیاتور به شما نمود یافتن مفاهیم هندسی و هنری را آموزش می دهد. همانگونه که در تصاویر بالا دیدید. تصاویری که مینیاتوریست نقاشی می کند شباهتی با عالم واقعی ندارد. حجم و سایه روشن را رعایت نمی کند.

برای مینیاتوریست شدن بهتر است در دوره مینیاتور شرکت کنید. و از استادان برتر این هنر یاد بگیرید. دوره مینیاتور طرحستان انتخاب خوبی است. صحبت از استادان مینیاتوریست شد. مگر می شود از مینیاتور صحبت کرد ولی درمورد استاد فرشچیان چیزی نگقت؟

استاد محمود فرشچیان

استاد محمود فرشچیان از مشهورترین نگارگران ایرانی است. استاد در ۴ بهمن  ۱۳۰۸ در اصفهان متولد شد. استاد فرشچیان برای سپری کردن هنرستان هنرهای زیبا به اروپا رفت. چندین سال آثار هنرمندان غربی را مطالعه و بررسی کرد. پس از بازگشت به وطن در اداره کل هنرهای زیبا آغاز کار کرد. همچنین به مدیریت اداره ملی و استادی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزیده شد.

او جوایز و افتخارات بسیاری کسب کرده است از جمله :

• نشان درجه یک هنر
• نشان هنر نخل طلایی ایتالیا
• تندیس طلایی اسکار ایتالیا
• تندیس طلایی اروپایی هنر، ایتالیا
• مدال طلایی آکادمی هنر و کار ، ایتالیا
• مدال طلای هنر نظامی، ایران
• مدال طلای جشنواره بین المللی هنر، بلژیک
• جایزه اول وزارت فرهنگ و هنر، ایران
• دیپلم لیاقت دانشگاه هنر، ایتالیا
• دیپلم آکادمیک اروپا، آکادمی اروپا، ایتالیا
• انضمام نام وی در فهرست روشنفکران قرن بیست و یکم

آثار استاد بیشتر در موزه فرشچیان در کاخ سعد آباد و تالار آثار استاد فرشچیان در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می شوند.

آثار:

• آفاق
• ققنوس
• نیایش
• غدیرخم
• ضامن آهو
• پنجمین روز عاشورا
• عصر عاشورا
• در کمین گاه
• رایحه دلنواز
• رایحه شادمانی
• مولود کعبه
• به سوی نور
• تزکیه
• پیراهن یوسف
• حضرت ابراهیم (ع)
• حضرت ابراهیم (ع) در گلستان
• ابراهیم بت شکن
• موی سپید

در دوره مینیاتور متوجه می شوید، که استاد فرشچیان به خوبی توانسته نقوش و فضاها را با به کار بردن رنگ های جذاب برای بیننده به نمایش بگذارد. به کمک این نقوش و رنگ ها توانسته بیننده را به دنیای عظیم خیال دعوت کند. دستاورد او مبانی نظری و عملی بوده است. منجر به ابداع سبک جدیدی شده است که نگارگری جدید است. در دوره مینیاتور نمی توانیم واژه نگارگری سنتی را برای آثار استاد فرشچیان به کار ببریم، اختلافاتی با نگارگری سنتی دارند.

مشق کردن

در مینیاتور قدیمی ابتدا از آثار استادان قدیمی مشق می شد. کسی که تازه در دوره مینیاتور شرکت می کند از او انتظار نمی رود اثر جدید بیافریند. باید در ابتدا و قبل از خلق اثر مشق کند. مشق کردن یعنی با ذغال، خودکار و مداد از آثار استادان قدیمی اسکیس سریع زده شود. اولین مرحله برای یادگیری مینیاتور مشق کردن است. برای مشق کردن لازم است در دوره مینیاتور آنلاین شرکت کنید. شرکت در دوره مینیاتور پایان کار نیست. باید تلاش کنید و تمرین داشته باشید. اولین گام نگارگری خوب دیدن است. به طور کلی نه تنها نگارگری بلکه هدف هنر این است که از زیبایی های طبیعت و آثار استادان درس و الهام بگیریم.

باید به موزه ها با دفتر و قلم بروید و نقاشی استادان مینیاتور را به خوبی مورد مطالعه و بررسی کنید. هر نکته ای به ذهنتان می آید و یا هر الهامی و ایده ای که می گیرید را سریع یادداشت کنید.

دوره مینیاتور می تواند هم به صورت عملی و هم آنلاین باشد. هردو بسیار به شما در مینیاتوریست شدن کمک می کند. به دلیل اینکه آموزشگاه طرحستان در تهران قرار دارد، هنرجویانی که در تهران نیستند و در شهرهای دیگر زندگی می کنند، نمی توانند در این کلاس ها شرکت کنند. پس لازم است در دوره مینیاتور آنلاین نگارگری را یاد بگیرند. اصلاً نگران نباشید، کیفیت تدریس همچنان مانند عملی بالاست. مهم تمرین کردن بعد از هر آموزش است. صد در صد این تمرین هم به خود شما بستگی دارد که منظم و با اصول انجام شود. به آموزش مینیاتور آنلاین تهران مراجعه کنید.

نه تنها هنرجویان شهرهای دیگر بلکه هنرجویانی هم که در تهران هستند می توانند در دوره مینیاتور آنلاین شرکت کنند. مزیت استفاده از آموزش آنلاین نگارگری این است که دیگر نگران جاانداختن نکات و حمل وسایل سنگین نیستید.

نگارگری قدیم و جدید

همانگونه که در دوره مینیاتور متوجه می شوید در نگارگری قدیمی، موضوعاتی همچون اسطوره های قدیمی و افسانه ای وجود دارد. در نگارگری قدیمی دارای اغراق و غلو هست. تصاویر نظیر و همسان آنچه در واقعیت وجود دارد نیست. رنگ های ترکیبی بر خلاف سبک استاد فرشچان استفاده نمی شود. دارای ویژگی هایی است. از جمله رنگ ها درخشان هستند، از فضای نوری بدون زاویه خاص استفاده می شود، نمایش از بهترین زاویه است و به جای سایه روشن از قلم گیری استفاده می شود.

دوره مینیاتور نگارگری جدید با نگارگری قدیم خیلی فرق دارد. استادان قدیمی اعتقاد دارند دیگر به آن مینیاتور گفته نمی شود و سبکی از نقاشی است. به دلیل وجود استادانی همچون فرشچیان و آقامیری سبک هایی به نام سبک فرشچیان و سبک آقامیری وجود دارد. در سبک جدید آثاری متفاوت نسبت به آثار استادان قدیمی خلق می شود.نگارگری جدید به طور رسمی با هادی تجویدی آغاز شد. هادی تجویدی پرسپکتیو را به مینیاتور اضافه کرد و سبب شد تحولی در چهره پردازی در مینیاتور رخ بدهد. او همچنین از سایه روشن و واقع گرایی در آثارش استفاده کرد. او بود که توانست مینیاتور را از رکودی که در دوره صفوی تا پهلوی داشت، نجات دهد.

رنگ ها مورد استفاده نگارگران :

• شنگرف
• گل اخرا
• گل ماشی
• زعفران
• رنگ زنگاری
• نقره
• طلا
• حنا
• روناس
• حشره قرمز دانه
• جوهر پوست انار

برخی کتابهای قدیمی که با مینیاتور آراسته شده اند:

• ابومسلم نامه
• شاهنامه فردوسی
• خمسه نظلمی
• مرقع گلشن
• بوستان سعدی
• هشت بهشت
• طب جالینوس
• سمک عیار
• کلیله و دمنه
• معراج نامه
• شاهنامه محمد جوکی
• شاهنامه بایسنقری
• شاهنامه حزین
• شاهنامه وزیر قوم الدین
• شاهنامه قوام ابن محمد شیرازی

بعد از مطالعه این مقاله، مکتب های مینیاتور ایرانی را نیز حتماً مطالعه نمایید.

اگر از این مقاله بهره بردید و به شما در شناخت مینیاتور کمک کرد، خوشحال می شویم دیدگاه خود را بگویید. دیدگاه شما موجب افزایش کیفیت و تنوع مقالات می شود.