بررسی خط زیبای نستعلیق

ما دوست داریم زیبا بنویسیم زیرا زیبایی را دوست داریم. انسان تمایل بسیاری به زیبایی دارد. هنر خوشنویسی در ایران سابقه طولانی دارد. و به پیش از اسلام بر می گردد. ولی پیشرفت آن با خط کوفی آغاز شد. پیش از ظهور اسلام خط پهلوی وجود داشت. خط کوفی در آن زمان بیشتر در عربستان وجود داشت. در آن دوره فقط به انتقال معنا محدود نبود. بلکه جنبه زیباسازی داشت. با ذهنیت زیباشناختی ایرانیان و ظرافت های زیبایی که استفاده کردند. خط نستعلیق متولد شد.در ادامه بیشتر به بررسی خط زیبای نستعلیق پرداخته ایم.

که نوعی هنر تجسمی به شمار می رود. نستعلیق بیش از 800 سال قدمت دارد. و دارای زیبایی بصری بسیاری است. در طول این 800 سال به طور مداوم در حال تکامل بوده است. و نمودهای بیشمار کتاب ها ظاهر شده است. زبیایی هندسی که با کلمات ترکیب شده است و زیبایی بصری افزوده است. آنچنان زیبا است و پرطرفدار که با وجود نرم افزارهای مختلف در جهت نوشتار همچنان طرفدار دارد.

پیدایش

زحمات بزرگانی چون میرعلی تبریزی و سلطانعلی مشهدی در پیدایش این خط بسیار تأثیر داشته است.از میرعلی تبریزی به عنوان ابداع گر یاد می شود ولی باور اینکه این خط توسط یک نفر ابداع شده است سخت است. ولی نمی توان زحمات بسیار این استاد برای پیدایش این خط را نادیده گرفت. و نقش اساسی در تدوین این خط داشته است. پیدایش خط نستعلیق برمی گردد به زمان حکومت تیمیوریان، تیمور با وجود خشونت بسیار زیادش. او به ادبیات علاقه داشت. و قرآن و خوشنویسی اهمیت بسیاری برای او داشت. شهر هرات را مرکز هنر قرار داد. پسرش بایسنقر میرزا محفلی از هنرمندان تأسیس کرد. بایسنقر میرزا خطوط را به زیبایی کتابت می کرد. و مشوق هنرمندان خوشنویس دیگر بود. با مرگ او خوشنویسی متوقف نشد و توسط بازماندگانش ادامه یافت. سنت خوشنویسی توسط الغ بیگ و سلطان حسین بایقرا ادامه پیدا کرد.

نسخ و تعلیق

خط نستعلیق ترکیبی از خطوط نسخ و تعلیق است. نام دیگر خط نسخ خط قرآنی است. چون اکثر قرآن ها را به این خط می نویسند. از ویژگی های این خط هماهنگی اجزای آن و سادگی خواندن آن است. دو نوع خط نسخ داریم عثمانی و ایرانی. عثمانی که در کشورهای عربی متداول است. و خط تعلیق که از ابداعات ایرانیان است. ابتدا برای نوشتن نامه ها و رساله ها استفاده می شد. این خط تا قرن دهم رونق داشت. سپس با پیدایش خط نستعلیق و شکسته نستعلیق از رونق آن کاسته شد.

میرعماد

میرعماد حسنی قزوینی در 1554 میلادی متولد شد. و نستعلیق را از محمد حسین تبریزی یاد گرفت. لقبش عمادالملک بود و 9 فقره از آثارش با لقبش رقم خورده است. هرچند میرعلی تبریزی خط نستعلیق را قانونمند کرد ولی در آثار میرعماد به اوج خودش رسید. خط میرعماد نه تنها در دربار صفوی بلکه در دربار گورکانیان هند و پادشاهان عثمانی بسیار مشهور بود. خط او با طلا معاوضه میشد. شیوه میرعماد داری اصول و قواعد پیچیده ای است که رعایت آن بر زیبایی خط می افزاید.

اصول و قواعد را در کلاس خوشنویسی تهران به خوبی یاد می گیرید درمورد نقطه گذاری می توان گفت. در شیوه میرعماد نقطه گذاری به جای آنکه اندازه ها بر اساس پهنای قلم باشد. براساس قطر مربعی است که با قلم پدید می آید. در مورد زوایا در شیوه میرعماد می توان گفت. زاویه خط افق با خط قلم گذاری برابر 60 درجه است. و زاویه خط افق با خط کرسی اصلی برابر 30 درجه است.

ماهیت

کلاس خوشنویسی تهران برای یادگیری این خط زیبا الزامی است. افراد بسیاری برای رشد خط نستعلیق تلاش کرده اند. از جمله آنها میر عماد است. شیوه ای پایه گذاری کرد که بسیار کامل است. این شیوه سه اصل اولیه و یک اصل ثانویه دارد. اصول اولیه عبارتند از صافی، تدریج و اتصال. و ثانویه عبارت است از تناسب. صافی: این اصل کمک می کند خطاط کمترین لرزش دست را داشته باشد و با تمرین زیاد حاصل می شود.(بررسی خط زیبای نستعلیق)

تدریج: اصلی که به کمک آن در خط شکستگی مشاهده نمی شود. و رسیدن به نازک ترین بخش از پهن ترین بخش باید به تدریج صورت بگیرد. اتصال: اتصال حروف و کلمات است. این اصل که باید رعایت شود زیبایی می بخشد به خط. تناسب: خوشنویس باید تناسب را در سطرها، کلمات و حروف رعایت کند. یکی از زیرمجموعه های تناسب کرسی است. کرسی به معنای محل نشستن است. و بیان می کند حروف مشابه بر یک محور قرار گیرند. یک خط افقی که حروف بالای آن، روی آن یا زیر آن قرار بگیرند. کرسی در شیوه میرعماد قواعد پیچیده تری دارد.

کلاس خوشنویسی تهران برای یادگیری خط نستعلیق بسیار الزامی است. از لحاظ فنی چنان ساختار محکمی در پیدایش داشته است که تا کنون تغییرات کمی دیده است. از نظر فنی پیچیده و زیباست. از منحنی های پیچیده پیروی می کند. و بر خلاف خطوط عربی که از طرح های منطقی و هندسی پیروی می کنند. از طبیعت و منحنی های طبیعی پیروی می کند. شباهت زیادی بین منحنی های استفاده شده و منحنی های طبیعی وجود دارد.

قواعد دوازده گانه

ترکیب

با هماهنگی و قانونمند قرار گرفتن حروف، کلمات، جملات و سطر هاست. تمام این نکات و قواعد در کلاس خوشنویسی تهران آموزش داده می شود. دارای دو بخش جزئی و کلی است. جزئی نیز به یک حرف و یک کلمه تقسیم می شود. منظور این است که اجزای سطح، دور، تناسب، ضعف کنار هم قرار گیرند تا حرف پدید آید. و حروف به گونه ای ترکیب شوند که کلمه تشکیل شود.

کرسی

به محل نشستن حروف و کلمات در سطر اشاره دارد. و به معنی این است که حروف و کلمات مشابه بر یک محور قرار گیرند. خطی فرضی از میان آنها عبور کرده باشد. آنها را به هم پیوند داده باشد. پیوستگی و تعادل خط وابسته به کرسی است.

نسبت

به معنای رعایت نسبت اجزای حروف در کلمات با توجه به پهنای قلم و رعایت نسبت کلمات است. به گونه ای که اجزاء خط نسبت به انتخاب قلم از حد خود خارج نگردد. بخش های مشابه به نظر یکسان باشند. نسبت طلایی باید رعایت شود که عبارت است از نسبت بخش کوچک تر به بخش بزرگتر، برابر با نسبت بخش بزرگتر به کل باشد.

ضعف و قوت

کلاس خوشنویسی تهران برای یادگیری ضعف و قوت الزامی است. اجرای بخشی از حروف با قسمتی از پهنای قلم را ضعف و اجرای آن با تمام قلم را قوت می گویند. تعادل و تناسب در ضعف و قوت باید رعایت شود.

سطح و دور

حالت خشکی و مسطح بودن و رطوبت و دورانی بودن قلم است. سطح و دور با هم ترکیب می شوند و جدا از هم قابل تشخیص نیست. با هم اعتدال دارند. سطح و دور شدتش بستگی به شیوه و ترکیب دارد.

صعود و نزول مجازی

کلاس خوشنویسی تهران برای یادگیری صعود و نزول مجازی بسیار الزامی است. صعود و نزول مجازی قلم به ترتیب عبارتند از: حرکت قلم از پایین به بالا و حرکت قلم از بالا به پایین. توجه شود حرکات حالت مستقیم ندارند.

اصول

کیفیتی است که از اعتدال اجزاء حاصل می شود. به معنای رعایت تمامی اصول خط است. تمام اصول خط در کلاس خوشنویسی تهران آموزش داده می شود.

صفا و شأن

کلاس خوشنویسی تهران برای یادگیری صفا و شأن بسیار الزامی است. «صفا آن حالتی است که طبع را مسرور و مروّح می سازد. و چشم را نورانی می کند. و بی تصفیه ی قلب تحصیل نتوان کرد. و شأن آن حالتی است که چون در خط موجود شود کاتب از تماشای مجذوب گردد.»

در این مقاله سعی کردیم در حد توان خود به بررسی خط زیبای نستعلیق پرداخته باشیم امید آن است که برای شما دوستداران نستعلیق سودمند بوده باشیم