هنر خصوصا هنر طراحی لباس همواره در نزد ایرانیان از اهمیت والایی برخوردار بوده است. تاریخچه طراحی لباس از قدمت و تاریخچه طولانی ای برخوردار است. این هنر و مهارت در ایران تلفیقی از خلاقیت و ایده پردازی در دوخت لباس محسوب می شود. در این مقاله می خواهیم با شما در خصوص تاریخچه طراحی لباس در ایران به بحث و گفت و گو بپدازیم پس با طرحستان، همراه باشید.

بر اساس آثار تاریخی که از قدیم الیام از فرهنگ پوشش مردم ایران بر جای مانده، هنر طراحی لباس در فرهنگ ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. در سطح جهانی خط زمانی طراحی لباس به قرن نوزدهم میلادی باز می گردد و اولین طراح آن زمان چارلز فردریک ورث نام داشته است. در کشور ایران نیز نام طراحی لباس، نخستین بار در دوره قاجار وارد ایران شد. در این دوره به دلیل مراوداتی سیاسی ایران با کشور های دیگه، ایرانیان با نوع لباس اروپاییان و اصلاحات رایج در دنیای مد و لباس آشنا شدند. به همین ترتیب کلمه طراحی لباس از دوران فتعلی شاه به تدریج معنا و مفهومی امروزی را به خود گرفت.

روند تاریخچه طراحی لباس در زمان قاجار

همانطور که به اشاره شد طراحی لباس در زمان قاجار معنا پیدا کرد به همین دلیل چند مورد از مهم‌ ترین رویداد های طراحی لباس در این زمان تا زمان پهلوی را بررسی می کنیم.

– دوران فتحعلی شاه

دوره فتحعلی شاه دوره آغاز مدگرایی و توجه به مد محسوب می شود. جالب است بدانید که در آن زمان طی دیداری که همسر فتحعلی شاه با ملکه الیزابت مک نیل داشت، موفق به وارد مدگرایی و طراحی لباس شد.

– دوره ناصر الدین شاه

دختر ناصر الدین شاه عموما در امور سلطنت و همچنین تحصیلاتی که اروپا داشت، موجب تشدید مفهوم مد، طراحی لباس و آزادی زنان در حکومت شد.

– دوران رضا شاه

در این دوره به دلیل علاقه ملکه به مد و طراحی لباس مدنیزاسیون در این دوره رواج پیدا کرد و همچنین حجاب معنا خودش را از دست داد. این دوره تا دوره محمد رضا شاه ادامه داشته و همچنین باعث رواج سبک لباس های غربی، خصوصا آمریکایی در فرهنگ ایرانیان شد. دوره پهلوی یکی از مزیت های تاریخچه طراحی مد در ایران محسوب می شود. مد در ایران دقیقا با ورود بدون حجاب ملکه انگلستان آغاز شد، علاوه بر یکی از عواملی که بر روی پوشش ایرانیان تاثیر گذاشت، مراودات رضا شاه و آتاتورک بود. لباس رسمی مردان در این دوره کت و شلوار انتخاب شد و همچنین برای زنان ردا و چادر جای خود را به مانتو داد.

از سال ۱۳۲۰ تاریخچه طراحی لباس در ایران رنگ و بوی تازه ای به خود گرفت، این تازگی به حدی بود که یقه های انگلیسی و پیراهن های زنانه کمر چسبان در این دوره رواج یافت. دامن های چین دار، شلوار های دمپا گشاد و … نیز در دهه های ۳۰ تا ۵۰ به لباس های ایرانیان اضافه شد.

انواع دامن های کوتاه و چسبان نیز در دهه های ۵۰ تا ۸۰ در عکس های به جا مانده از این دوران مشاهده می شوند. این طرح ها در کنار کت و جلیقه پوشیده شده و بعد از انقلاب دوباره مبحث مد با انواع مانتو های بلند و اپل دار و یقه انگلیسی رونق پیدا کرد.

تاریخچه طراحی لباس در ایران قدیم

همانطور که می دانید ایران تمدن ۱۰ هزار ساله دارد. طبق کنده کاری های بر جا باقی مانده در غار ها، این نتیجه را می توان گرفت که طراحی لباس در ایران حتی به دوره غار نشینی بر می گردد و همچنین کشف آثاری از ریسندگی، می تواند این موضوع را اثبات کند. علاوه بر این آثار دیگری طی حفاری های زمین شناسی شمال کشور به دست آمده، نشان می دهد که ایرانیان حدود ۷ هزار سال قبل از میلاد استفاده می شده است. این تاریخچه طراحی لباس به قدری عمیق است که حتی امروزه در شهر شوش، آثاری از ماشین های بافندگی کشف شده است که حاکی از وجود بخش دوخت لباس در آن زمان ایران بوده است.

انواع طراحی لباس در ایران قدیم

– طراحی انواع شال و چکمه

هنگامی که تاریخ و لباس هخامنشیان را بررسی می کنیم، متوجه می شویم که در آن زمان پادشاهان روم شرقی به سبب مهارت های ایرانیان در تهیه پاپوش ها و چکمه های ایرانی، همیشه آن ها را از ایران سفارش می داند.
که از شال ایرانی گرفته شده است، اکنون بین shawl علاوه بر این کلمه
انگلیسی زبان ها بسیار راج بوده و معنا و مفهوم آن همان ردا یا شنلی برای قسمت بالا تنه است، در نتیجه می توان این نتیجه را گرفت که نوآوری ایرانیان در زمینه پوشاک، همیشه مشهور و محبوب بوده است که این موضوع حاکی از آن است ک تاریخچه طراحی لباس در ایران یک تاریخچه غنی محسوب شده و به تاریخ و زمان مشخصی محدود نمی شود.

– طراحی انواع لباس جنگی

نکته جالب در خصوص طراجی لباس در ایران این است که این موضوع فقط بع درباریان و لباس های فاخر اختصاص ندارد، بلکه در آن زمان از هنر طراحی لباس جهت طراحی لباس سرداران و سربازان هم به کار برده می شد، به گونه ای که بعد از جنگ رومیان و ایرانیان در دوره ساسانیان، لباس زره رومیان کاملا تغییر کرد و از لباس ایرانیان الهام گرفته شد.

– انواع پارچه های ابریشمی

پارچه های ابریشم نه تنها در تاریخچه طراحی لباس در ایران، بلکه این پارچه در تاریخچه طراحی لباس از جایگاه والایی برخوردار بوده است. البته لازم به ذکراست که این پارچه نخسین بار توسط کشور چین یافت شد، با اینحال ایرانیان موفق شدند آن را به بالاترین حد کیفیت در تولید رسانده و آن را کشور های دیگر صادرکنند. این موضوع سبب شد ایرانیان با استفاده از پارچه های ابریشیمی قادر به ایجاد طرح های زیبا روی لباس ها شوند.

– انواع طراحی ها و گل دوزی

یکی از روش های طراحی لباس که از قدیم الایم در ایران مرسوم بوده نقش زدن روی پارچه لباس ها است. این روش بیشتر در بانوان دیده می شود. به عنوان مثال تابوت اسکندر مقدونی لباس هایی مشاهده می شود تمام آن ها از شلوار ها و پارچه های ایران استفاده شده بود و این پارچه ها دارای طرح ها و گلدوزی های خاصی بودند. این هنر در نزد صفویان به اوج خود رسید، به گونه ای که امپراطوری بیزانس برای تهیه لباس های سربازان و افراد جنگجوی خود از پارچه های ایران استفاده می کردند، به طور دقیق این هنر در ایران رواج پیدا کرد که بعد از مدتی از طریق مراودات جاده ابریشم و دریای مدیترانه به کشور های غربی صادر می شد.